Współczesne zagrożenia. Jak chronić dzieci przed zachowaniami ryzykownymi.
W życiu wszyscy spotykamy się z różnymi zagrożeniami. Szczególnie narażona są na nie dzieci i młodzież. Młody człowiek jest zagubiony w dzisiejszym świecie przesyconym techniką i informacją, z której trudno w jasny sposób odróżnić dobro od zła, prawdę od fałszu. Zagrożeń nie da się wyeliminować, ale można i trzeba je ograniczać. Nie można też przypatrywać im się obojętnie, gdyż coraz więcej dzieci zostaje nieświadomie wciągniętych w stan niebezpieczeństwa, który dotkliwie może zmienić ich życie, a skutki mogą być nieodwracalne.
Istotnym problemem zagrażającym dzieciom jest problem picia alkoholu. Grupa młodzieży popisując się piciem alkoholu traktuje to w formie zabawy i luzu. Dane dla Polski mówią, że ponad 50% uczniów szkół podstawowych próbuje alkoholu. Kumple namawiają, wstyd odmówić. Jedni potrafią zrezygnować, inni nie. Bardziej narażeni według psychologów są ci, którzy często w domach obserwują spożywanie alkoholu i jest to dla nich zjawiskiem „normalnym”. Według lekarzy młody organizm uzależnia się znacznie szybciej niż dorosły. Dlatego niezwykle istotne jest niedopuszczenie do powstania tej choroby. Alkohol wprowadzony do młodego organizmu powoduje zahamowanie wzrostu, osłabienie pamięci, zaburzenia w pracy serca, uszkodzenia wątroby, zaburzenia w logicznym myśleniu. Stąd się biorą bójki, kradzieże, inne akty wandalizmu.
Kolejnym problemem są narkotyki i coraz głośniejszy i dotkliwszy w skutkach problem kontaktu z dopalaczami. Najczęstszą przyczyną próbowania narkotyków/dopalaczy jest ciekawość, moda, identyfikacja z idolami, bunt, negacja i przekora wobec świata dorosłych, niepowodzenia oraz pośrednio presja grupy. Częstsze ich używanie prowadzące do uzależnienia wynika z konfliktów rodzinnych, nudy i braku zainteresowań, zbyt dużych wymagań i wygórowanej ambicji rodziców wobec dzieci oraz chęci wzmacniania poziomu przyjemności. Sprzyja temu dostępność i łatwość pozyskiwania narkotyku/ dopalaczy. Nawet jego jednorazowe zażycie stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia, czy również życia. Wśród konsekwencji spożywania substancji psychoaktywnych o działaniu narkotycznym wymienia się m.in.: osłabienie pamięci, zaburzenia w pracy serca, uszkodzenie wątroby, zaburzenia w logicznym myśleniu, zaburzenia psychiczne od euforii do apatii, agresję.
Kolejnym problemem jest nikotyna. Badania przeprowadzone przez Państwowy Zakład Higieny wskazują, że pierwsze próby palenia tytoniu podejmują chłopcy już w wieku ok. 7 – 8 roku życia oraz dziewczęta w wieku ok. 12 – 13 lat życia. Większość przyczyn palenia jest podobna do przyczyn picia alkoholu. Największą rolę w przypadku młodzieży odgrywa chęć podkreślenia dorosłości, zaimponowania kolegom lub naśladowanie swoich idoli. Słabsza część młodzieży rozpoczyna palenie z braku umiejętności odmówienia lub z obawy przed odrzuceniem przez grupę. Skutkiem palenia tytoniu najczęściej jest uzależnienie od nikotyny poprzez silną potrzebę doznawania przyjemności, co powoduje trudności w ilościowym kontrolowaniu oraz stałe używanie papierosów, pomimo grożących szkodliwych następstw, takich jak: zawał serca, nadciśnienie tętnicze, rak płuc i dróg oddechowych, rozedma płuc, nieżyt oskrzeli, zwiększona podatność na infekcje i inne. Choć tradycyjne papierosy i tytoń odchodzą do lamusa, prawdziwą plagą w ostatnich latach stały się e-papierosy. Wielu rodziców popełnia błąd i daje się nabrać na zapewnienia pociech, że elektroniczny papieros to jedynie nieszkodliwa zabawka. Często zdarza się, że sami kupują im urządzenie i zapas liquidów. Gadżet robi furorę wśród młodzieży, a specjaliści uważają go za jedno z największych zagrożeń dla współczesnej młodzieży. Coraz więcej nastolatków sięga po e-papierosy i nawet się z tym nie kryją. W przeciwieństwie do ich pierwowzoru urządzenie nie pozostawia wyczuwalnego zapachu, a uczniowie są w stanie korzystać z niego nawet w czasie lekcji, jeśli tylko ukryją się np. w toalecie. Niestety, nie są to nieszkodliwe zabawki. Olejki, którymi uzupełnia się urządzenie zawierają nikotynę i działają silnie uzależniająco. Nawet jeśli jesteśmy czujni i wiemy, jakie zagrożenie niesie za sobą ten przyrząd, możemy łatwo go przeoczyć. Brak charakterystycznego zapachu i wygląd przypominający pen drive lub długopis, sprawiają, że e-papieros bardzo łatwo ukryć.
Zapobieganie i ograniczanie możliwości kontaktu z substancjami uzależniającymi:
– być dla dziecka wzorem do naśladowania, autorytetem;
– podtrzymywać dobre relacje w rodzinie;
– uczyć dziecko sztuki odmawiania;
– często rozmawiać z dzieckiem, a zwłaszcza o jego problemach, emocjach;
– udzielać dziecku wsparcia i porady, szczególnie w sytuacjach trudnych;
– troszczyć się o to, by dziecko miało silny, stabilny system wartości oraz wiedzę i świadomość tego,
że używki szkodzą;
– zaspokajać potrzebę miłości, akceptacji, bezpieczeństwa;
– tworzyć pozytywny obraz dziecka, wzmacniać jego samoocenę, podkreślać zalety;
– poznawać przyjaciół, znajomych dziecka;
– być dobrym słuchaczem i przyjacielem dziecka.
Technologiczna pułapka
Telefon komórkowy i stały dostęp do internetu – bez tego większość młodzieży, a także coraz częściej dzieci nie wyobraża sobie życia. Początek formularzaGranice między światem online a offline łatwo zatracić. Dzieciom i młodzieży szczególnie, bo coraz większa ich grupa staje się ofiarami FOMO, czyli uzależnienia od bycia online. W sieci kontaktują się ze znajomymi, oglądają filmy, grają w gry, dyskutują na grupach, przesiadują na portalach społecznościowych i obserwują swoich idoli. Tam też szukają odpowiedzi na nurtujące ich pytania, kontaktują się z rówieśnikami, szukają rozrywek. Niestety, często do samego uzależnienia od nowych technologii, dochodzą inne problemy. Generalnie dzieci nie potrafią ocenić, jakie niebezpieczeństwo niesie za sobą stały dostęp do sieci. Często nie potrafią same wyznaczać czasu korzystania z niej. Nie potrafią osądzić, co im szkodzi i przewidzieć konsekwencji swoich pochopnych działań w sieci. Bywa, że nie wiedzą, czym grozi publiczne udostępnianie swoich zdjęć czy prywatnych danych, podawanie się za kogoś innego, hejtowanie.
Wśród nastolatków chcących zyskać akceptację i uznanie rówieśników, popularność zdobywa tzw.seksting, czyli wysyłanie nagich lub półnagich zdjęć do innych. W efekcie coraz częściej, tego typu fotografie, wyciekają poza okręg zainteresowanych i są powodem wielu kłopotów, które mogą mieć wpływ na przyszłość dziecka.
Ze stałym dostępem do internetu i technologii wiąże się inne poważne zagrożenie. Coraz młodsze dzieci sięgają po treści pornograficzne, ponieważ znajdują się one na wyciągnięcie ręki, są za darmo i nierzadko zainteresowanie nimi rozbudzają ich rówieśnicy. Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z niebezpieczeństwa, inni je bagatelizują, nie wiedząc w jaki sposób rozmawiać z pociechami. Konsekwencje oglądania pornografii przez dzieci i młodzieży są poważne i trwale mogą zaburzyć ich prawidłowy rozwój.
Wskazówki bezpieczeństwa:
- Należy sporządzić domowy regulamin korzystania z Internetu i w nim określić rodzaj witryn, których dzieci nie mogą przeglądać, godziny, w jakich mogą korzystać z Internetu oraz zasady komunikacji internetowej. Wyposażyć komputer w narzędzia do filtrowania zawartości Internetu (np. funkcja kontroli rodzicielskiej w usłudze MSN, które będą uzupełniać, nadzór rodzicielski.)
- Bez pozwolenia rodziców nigdy dzieci nie powinny ujawniać jakichkolwiek informacji w osobistych wiadomościach, e-mail, wiadomościach błyskawicznych, formularzach rejestracyjnych, profilach osobistych.
- Zachęcać dzieci do mówienia o tym, co wzbudza w nich niepokój lub poczucie zagrożenia. Dowiedzieć się więcej o sposobach postępowania np. z internetowymi dręczycielami. Przedstawić zagrożenia związane z pornografią w Internecie.
- Należy zapoznać się z witrynami, które dzieci często odwiedzają. Upewnić się, że nie odwiedzają witryn z obraźliwymi treściami i nie wysyłają informacji osobistych lub swoich zdjęć.
- Uczmy dzieci i młodzież odpowiedzialnego, etycznego zachowania w Internecie. Dzieci nie powinny używać Internetu do rozsiewania plotek, tyranizowania lub grożenia innym.